Tot de algemene risico's behoren risico's als macro-economische ontwikkelingen en rente-, loon- en prijsontwikkelingen. Daarnaast zijn er onzekerheden over (toekomstig) rijksbeleid en ontwikkelingen in wet- en regelgeving die risico's met zich mee kunnen brengen. Door deze onzekerheden is het op dit moment nog niet goed mogelijk de financiële gevolgen van deze risico's te kwantificeren. Hier hebben alle gemeenten in ons land mee te maken.
Gemeentefonds (Algemene dekkingsmiddelen)
Voorheen gold voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds de zogenaamde trap op/trap af systematiek. Dat wil zeggen dat de hoogte van de uitkering fluctueert gekoppeld aan het niveau van (een groot deel van) de rijksuitgaven. Voor de kabinetsperiode van het demissionair kabinet is in mei 2022 afgesproken tussen de VNG en de beheerders van het gemeentefonds dat het volume-accres voor de jaren 2022-2025 wordt bevroren. Dit betekent dat er alleen nog een correctie wordt toegepast voor loon-/prijsontwikkeling en dat de trap-op/trap af systematiek, inclusief het daarbij behorende risico van afrekeningen achteraf, is losgelaten. De nieuwe financieringssystematiek gaat vanaf 2027 gelden. Hierdoor is de algemene uitkering vanaf 2026 fors lager dan in 2025. Of de indexering van het gemeentefonds aansluit bij de stijging van de gemeentelijke lasten blijft een risico, zowel in de huidige financieringsmethodiek als in de nieuwe financieringsmethodiek.
Voor de herverdeling van het gemeentefonds geldt een voorlopig maximaal ingroeimodel van € 37,50 per inwoner in 2025. Na evaluaties en verder onderzoek naar de juistheid van het model, zal mogelijk een verdere herverdeling plaatsvinden. Hoewel de gemeente Heusden een voordeelgemeente is, brengt de evaluatie wel een onzekerheid met zich mee wat het effect zal zijn. Of en wanneer dit tot een wijziging zal leiden, is op dit moment nog niet bekend.
Met betrekking tot de hervormingsagenda Jeugd zal een commissie van deskundigen in 2025 en 2028 een evaluatie houden of gemeenten voldoende inspanning hebben geleverd om de bezuinigingen, die met de hervormingsagenda gerealiseerd moeten worden, te realiseren. Daaraan is de afspraak gekoppeld dat als één van de beide partijen (Rijk en VNG) niet of niet voldoende inspanning levert dan ligt het financiële risico naar rato van de geleverde inspanning bij henzelf. Met andere woorden, als de gemeenten naar inzicht van de deskundigencommissie te weinig inspanning heeft geleverd dienen gemeenten de financiële consequenties daarvan zelf te dragen. Hoe dit vervolgens een effect op de gemeentelijke financiële situatie zal hebben is nog onbekend. Het kwantificeren van dit risico is dan ook niet mogelijk.
Gelet op bovenstaande is er geen aanleiding om voor de algemene uitkering gemeentefonds op dit moment een risicobedrag op te nemen..
Stikstof beperkende maatregelen
Het zal niemand ontgaan zijn dat er volop ontwikkelingen zijn rondom stikstof en de maatregelen om stikstof te beperken. Denk hierbij aan de Porthos uitspraak van de Raad van State en recente besluitvorming van de provincie. Hierdoor hebben we te maken met onzekerheden bij het realiseren van onze ambities en uitvoeren van gemeentelijke taken. We zorgen ervoor dat we op de hoogte blijven van de meest recente inzichten en ontwikkelingen, zodat we deze kunnen toepassen in onze gemeente.
De onzekerheden voor de grondexploitaties zijn meegenomen in de risico analyse. Voor andere (onderhouds)projecten en werkzaamheden verwachten we meer kosten te moeten maken voor stikstofberekeningen. Ook kunnen maatregelen leiden tot een hogere aanbestedingssom, bijvoorbeeld strengere eisen aan emissies van mobiele werktuigen. Dit heeft overigens wel als positief effect dat duurzamer inkopen een vlucht neemt. Het is op dit moment nog niet mogelijk om dit risico financieel concreet te maken.
Nieuwe energieaansluitingen voor grootverbruik zijn niet mogelijk
Het energie net raakt vol. De verbouwing van het energiesysteem is in volle gang, maar onvoldoende om vraag en aanbod bij te benen. Ondanks alle inspanningen is de toegang tot het elektriciteitsnet met bijbehorende transportcapaciteit niet langer vanzelfsprekend. Op basis van de huidige prognoses, wordt verwacht dat we de komende vijf tot tien jaar nog te maken hebben met wachttijden voor grootzakelijke klanten. Dit vormt een risico voor vestiging van bedrijven, verduurzaming en grote nieuwbouwprojecten zoals bijvoorbeeld nieuwbouw van scholen. De financiële gevolgen van dit risico zijn op dit moment nog niet concreet te maken.